Ατομικό δικαίωμα είναι εδώ και πάρα πολλά χρόνια η θρησκευτική ελευθερία. Δικαίωμα που θεμελιώνει την υποχρέωση της κρατικής εξουσίας να μην παρεμβαίνει παρεμποδίζοντας ή επιβάλλοντας είτε τη διαμόρφωση είτε την εκδήλωση θρησκευτικών πεποιθήσεων.
Εκδηλώνεται με δύο κυρίως τρόπους:
1. Με την ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης, δηλαδή την ελευθερία του ανθρώπου:
- Nα πρεσβεύει όποια θρησκεία θέλει ή να είναι άθρησκος,
- Nα εκδηλώνει ή να μην αποκαλύπτει τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις.
- Να διαμορφώνει, να μεταβάλει ή να αποβάλει τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις
- Να μην υφίσταται καμιά συνέπεια για τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις και
- Να ασκεί όλα τα ατομικά του δικαιώματα για να διαδίδει τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις.
2. Mε την ελευθερία της λατρείας, δηλαδή την ελευθερία του ανθρώπου να εξωτερικεύει τα θρησκευτικά του συναισθήματα και την πίστη του ή να ασκεί τα θρησκευτικά του καθήκοντα με συγκεκριμένες διαδικασίες και μορφές, συνήθως τελετουργικές. Η λατρεία μπορεί να γίνεται ατομικά ή ομαδικά, δημόσια ή ιδιωτικά, σε ειδικούς χώρους ή στην ύπαιθρο.
Ο όρος ανεξιθρησκία αναφέρεται στην ανοχή που δείχνει το κράτος απέναντι στις θρησκείες που πρεσβεύουν οι πολίτες τους, ενώ παράλληλα αναγνωρίζει και ανέχεται την ύπαρξη και λειτουργία διάφορων γνωστών θρησκειών. Πρόκειται ουσιαστικά για "θρησκευτική ανοχή" που αφορά κατά κύριο λόγο το αδιατάρακτο της εξωτερικής λατρείας. Αντίθετα η θρησκευτική ελευθερία είναι περισσότερο ενεργητική και υπαγορεύει στο κράτος όχι μόνο να ανέχεται τις λατρευτικές εκδηλώσεις των πιστών αλλά και να διασφαλίζει ότι αυτοί διαμορφώνουν και εκδηλώνουν ελεύθερα τη θρησκευτική τους συνείδηση.
Υπάρχει όμως σήμερα θρησκευτική ελευθερία, την ώρα που κάθε κράτος έχει την δική του ΕΠΙΣΗΜΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ; Ο μη χωρισμός κράτους-εκκλησίας εκφράζεται με την υποχρεωτική διδασκαλία συγκεκριμένης θρησκείας στα σχολεία, με την ορκωμοσία όταν αυτή περιβάλλεται ορισμένο θρησκευτικό τύπο, με την υποχρεωτική αργία σε συγκεκριμένες θρησκευτικές γιορτές, με την ιερολογία ως συστατικό τύπο του γάμου κ.λ.π.
Είναι αυτό θρησκευτική ελευθερία; Καταλήγουμε λοιπόν ότι παρότι είναι αναφαίρετο δικαίωμα τη σήμερον εποχή είναι ΣΧΕΤΙΚΗ η έννοια του όρου.
Ένας πολιτικός που μίλησε για αυτό το θέμα ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο μεγαλύτερος για μένα πολιτικός της Ελλάδος και ο Ηγέτης της επανάστασης στο Θέρισο της Κρήτης με σκοπό την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα.
Τον θρησκευτικό του φιλελευθερισμό ο Βενιζέλος διατύπωσε σαφώς ήδη κατά τις συζητήσεις του Συντάγματος της Κρητικής Πολιτείας του 1907. Αντέκρουσε τότε με πολύ ζήλο την άποψη αυτών που ζητούσαν να επιβάλουν ως επίσημη θρησκεία της Κρητικής Πολιτείας την Ορθόδοξη Ανατολική Εκκλησία. Ας σημειωθεί, ότι το Σύνταγμα της Κρητικής Πολιτείας του 1899 δεν περιείχε σχετική διάταξη. Στο άρθρο 10 απλώς διαλάμβανε ότι
«έκαστος είναι ελεύθερος να πρεσβεύη οιονδήποτε θρήσκευμα προτιμά» και ότι
«ο προσηλυτισμός απαγορεύεται».
Δεν υπάρχει αμφιβολία, βέβαια, πως ο Βενιζέλος προέβη στις εξής δηλώσεις, επηρεασμένος από την παρουσία σημαντικής μουσουλμανικής μειονότητας την εποχή εκείνη στην Κρήτη. Ο θρησκευτικός φιλελευθερισμός του Βενιζέλου όμως διαπνέει την πολιτική του και στις επόμενες περιόδους πολιτικής δράσεως, αποτελεί επομένως βασική παράμετρο των πολιτικών του πεποιθήσεων.
«Πώς δύνασθε ταράττοντες την θρησκευτικήν συνείδησιν των πολλών, να ισχυρίζεσθε ότι η έννοια του Ελληνισμού ταυτίζεται προς την έννοιαν της Ορθοδοξίας; Αλλά πώς, κύριοι πληρεξούσιοι, παραγνωρίζομεν ότι η ανακήρυξις τοιούτων δογμάτων περιορίζει το μέγα όνειρον του Ελληνισμού; Πώς δεν αναγνωρίζομεν ότι το εθνικόν μέλλον το συντρίβομεν, καθ' ην στιγμήν ερχόμεθα να ανακηρύξωμεν ότι εις τους κόλπους του Ελληνισμού δεν δύνανται να χωρήσουν παρά οι πρεσβεύοντες το Ορθόδοξον Ανατολικόν δόγμα; Ποίος δεν γνωρίζει ότι, αν ταχέως ή βραδέως, πρόκειται να πληρωθώσι τα εθνικά μας όνειρα, εις την Ελλάδα του μέλλοντος πρόκειται να περιλαμβάνωνται αλλόθρησκοι και αλλόδοξοι πληθυσμοί; Πώς δεν εννοείτε, ότι κεφαλαιώδες συμφέρον του Ελληνισμού είναι να διακηρύξη ότι η έννοια αυτού είναι τόσον ευρεία και τόσον άσχετος προς τα θρησκευτικά δόγματα, ώστε εις την έννοιαν αυτήν δύναται να χωρήσωσιν όχι μόνον οι πρεσβεύοντες τα του Χριστού δόγματα, αλλά και οι πρεσβεύοντες τα δόγματα πάσης άλλης γνωστής ή αγνώστου θρησκείας;».
Ο Βενιζέλος, ο οποίος έκανε πραγματικότητα την Ελλάδα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών και στον οποίο οφείλουμε, με εξαίρεση τα Δωδεκάνησα, τον σημερινό πολιτικό χάρτη της Ελλάδας, είναι αναμφιβόλως υπεράνω κάθε εθνικής υποψίας... Θα πρέπει λοιπόν οι λόγοι του αυτοί να προβληματίσουν ιδιαιτέρως όσους, ηθελημένα ή αθέλητα, υποθάλπουν τον φανατισμό, την ξενοφοβία και τη μισαλλοδοξία.
Mithrandir
Υ.Γ : Κάποια κομμάτια είναι παρμένα από ένα άρθρο του κ. Ιωάννη Κονιδάρη(Καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών) στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ.
