Περί τέχνης ο λόγος...

“Fantasy is escapist, and that is its glory. If a soldier is imprisoned by the enemy, don't we consider it his duty to escape?. . .If we value the freedom of mind and soul, if we're partisans of liberty, then it's our plain duty to escape, and to take as many people with us as we can!”- J.R.R. Tolkien

Ένα από τα μεγάλα και προφανώς αναπάντητα ερωτήματα της φιλοσοφίας, το οποίο είναι από τα πρώτα με τα οποία καταπιάνεται ένας που σπουδάζει φιλοσοφία είναι το εξής: "Άν πέσει ένα δέντρο στο δάσος και δεν είναι κανείς να το ακούσει γύρω, κάνει θόρυβο;" Έτσι λοιπόν, όπως και το δέντρο, ένα λογοτεχνικό έργο που γράφεται και δεν το διαβάζει κανένας, έχει νόημα; Η απάντηση είναι σχετική. Κάποιος θα έλεγε πως έχει το νόημα που προσπάθησε να εξωτερικεύσει ο συγγραφέας του. Είναι όμως αυτό το νόημα καθολικό; Δηλαδή για έναν αναγνώστη του στην άλλη άκρη της γής, το διάβασμα αυτού του βιβλίου θα έκανε την ίδια εντύπωση και θα εξήγαγε το ίδιο νόημα με τον συγγραφέα; Προφανώς όχι. Η λογοτεχνία, όπως και η φύση, έχει το σχήμα που της δίνουμε εμείς. Ο κάθε άνθρωπος μπορεί να ερμηνεύσει διαφορετικά ένα λογοτεχνικό έργο και αυτή είναι η μαγεία του έργου. Δυστυχώς, σήμερα δίνεται περισσότερο αξία στο νόημα που ήθελε να προσδώσει ο συγγραφέας στο κείμενο ή στο ποίημα... Για μένα αυτό είναι η στυγνή δολοφονία της λογοτεχνίας.

Το απόφθεγμα στην αρχή του post είναι ένα από τα λίγα που με έχουν κάνει να κοιτάξω προς τα μέσα και να εξερευνήσω κάθε σκοτεινή γωνιά της ψυχής μου. Άβυσσος η ψυχή του ανθρώπου λέει το ρητό και θα συμφωνήσω απόλυτα, ή μάλλον θα αντικαταστούσα μόνο την λέξη ψυχή με τη λέξη μυαλό.

Το μυαλό είναι η κορώνα της βασιλικής μας ιδιότητας. Έχει την ικανότητα να σκέφτεται, να αρέσκεται, να αγαπά, να ενθαρρύνει και να αποθαρρύνει, να μας ταξιδεύει.

Βέβαια μόνο του δεν μπορεί να κάνει τίποτα από αυτά. Γι'αυτό βασίζεται σε κάτι άλλο. Σε κάτι που θα το ερεθίσει, που θα του δώσει μια δυνατή σπρωξιά  για να κυλήσει στην κατηφόρα της σκέψης. Αυτό το κάτι είναι η καρδιά, το μάτι, το αυτί, η μύτη, η γλώσσα, τα χέρια του. Όπως προσέξατε πρόσθεσα ακόμα μια αίσθηση, η έκτη αίσθηση, η "ανεξήγητη". Αυτή που ναι μεν υπάρχει, αλλά δεν μπορέσαμε και ούτε θα μπορέσουμε να ανακαλύψουμε τη φύση της.

Πίσω στα δικά μας όμως. Ένα ωραίο, καλογραμμένο βιβλίο φαντασίας, γεμάτο πολυδιάστατους ήρωες ποτισμένους με κάθε ηθική αξία και κάθε ιδανικό σε χώρες που από δυστοπίες εξελίσσονται σε ουτοπίες είναι ένα από τα πράγματα που πάντα μου έκανε την μεγαλύτερη εντύπωση. Όπως κάποιος μπορεί και να καταλάβει από την φωτό προφίλ μου και το nickname είμαι τεράστιος λάτρης του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών και γενικά οτιδήποτε έχει γραφτεί από το χέρι του μεγαλύτερου και πιο πετυχημένου (για μένα) συγγραφέα.

Με αυτό τον αφορισμό ο Tolkien ξεδιπλώνει όλη την αιτία της ύπαρξης της φαντασίας, που βασιλεύει στα βιβλία του και στα βιβλία του Lewis, της Rowling, του Pratchett, του Martin, του Paolini, του Riordan, του Salvatore και του Alexander. Η φαντασία έχει ως στόχο της την ΑΠΟΔΡΑΣΗ!

Απόδραση από κάθε τι που μας κουράζει, κάθε τι που μας κάνει να αγανακτούμε, κάθε τι που μας κοιτάζει και η παγερή του ματιά μας υπενθυμίζει ότι ο κόσμος στον οποίο ζούμε είναι γεμάτος παράδοξα, αβεβαιότητα, ρίσκο, πόνο και στεναχώρια. Αυτό ήθελε να μας περάσει ο Tolkien και το κατάφερε φτιάχνοντας τον μυθικό κόσμο της Μέσης Γης (που και αυτή είναι βασισμένη στην πραγματική γη, ανάμεσα στον Παράδεισο και την Κόλαση). Αυτό ήθελε να μας περάσει η Rowling που γέμισε τη ζωή μας με πραγματική μαγεία και έκανε ακόμα και άτομα 30 και 40 χρονών να περιμένουν το γράμμα για το Hogwarts. Αυτό ήθελε να περάσει ο Lewis και κάθε αναγνώστης του έψαχνε τις ντουλάπες του μπας και βρει την πολυπόθητη είσοδο στη Νάρνια...

Δεν είναι κακό να ονειροπολούμε. Το θέμα δεν είναι να ζήσουμε τη ζωή μας με κάτω τη μπάλα και πατώντας σταθερά στη γη. Το θέμα είναι να έχουμε τη δυνατότητα να ζούμε ΠΟΛΛΕΣ ΖΩΕΣ είτε μέσω των χαρακτήρων των βιβλίων ή των βιντεοπαιχνιδιώ ή της μουσικής κλπ κλπ. Υπάρχει κάτι που να ομορφαίνει και να δίνει σημασία στη ζωή πιο πολύ από αυτό; I think not.

Η Φύση είναι ομορφιά και δίνει νόημα στη ζωή. Το ίδιο όμως και η Τέχνη.

Mithrandir